Poput kule stražarnice s visokim tornjem uzdiže se nad Beogradom Avala, neveliki planinski div u čiju utrobu duboko sežu hodnici drevnih rudara, dok pod kupolom grandioznog spomenika leži sudbina tvrđave brojnih vladara
Na svega desetak kilometara od Beograda uzdiže se iz ravnice Avala, kupasta planina obavijena velom misterije i legendi. Danas omiljeno izletište Beograđana a nekada moćno uporište civilizacija koje su se smenjivale na ovom tlu, Avala je oduvek budila znatiželju ljudi koji su u njenom podnožju živeli, kao i brojnih istraživača.
Listopadna i borova park-šuma sa 8 izvora čiste planinske vode danas je zakonom zaštićeno prirodno bogatstvo Srbije i idealna destinacija za izlet ili piknik koja dočekuje ljubitelje rekreacije svakog vikenda, kao i sve one koji žele da provedu aktivan vikend.
Nakon odmora neka vas put povede ka samom vrhu Avale kako biste uživali u jedinstvenom pogledu sa prelepog vidikovca.
Dočekaće vas jedan od simbola Beograda i njegove okoline – Avalski toranj.
Današnji Toranj visine 204,8 m je, poput svog prethodinika, najviša građevina na Balkanu, a otvoren je 21. aprila 2010. godine, nešto niže od lokacije tornja srušenog 1999. god. u NATO bombardovanju.
Posetioci mogu uživati u pogledu koji se pruža na čitav Beograd i okolinu iz kafe restorana na vrhu do kojeg voze dva lifta svakog dana osim ponedeljka.
Samo par minuta hoda odatle nalazi se sami vrh planine Avala, a aleja okružena bogatim zelenilom odvešće vas do njega i Spomenika neznanom junaku. To je monumentalni kompleks na čijem ulazu vas dočekuje 8 karijatida u narodnim nošnjama, koje simbolišu ujedinjenje svih nacionalnosti u Kraljevini Jugoslaviji.
Spomen-kompleks, rad čuvenog vajara Ivana Meštrovića, otvoren je na Vidovdan, 28. juna 1938. god. a nalazi se na mestu gde je nekada bio srednjovekovni grad Žrnov čiji su poslednji tragovi dinamitom uništeni za svega dva dana. Ovaj čin naredio je kralj Aleksandar I Karađorđević 1934. god kako bi se oslobodio plato za spomenik toliko važan za Jugoslaviju, zemlju koja je formirana svega nekoliko godina ranije.
Iako se obrisi nekadašnjeg utvrđenja mogu samo naslutiti, Žrnov je nekada predstavljao značajan strateški lokalitet, opevan i u srpskoj epskoj poeziji. Slovensko ime tvrđave Turci su promenili u Havala što je značilo “mesto, uzvišenje koje dominira okolinom”, i po kojem cela planina bi nazvana Avala.
Svojim jedinstvenim izgledom i značajem koji je imala u životima civilizacija koje su ovde osnovala prva naselja, Avala je od davnina inspirisala brojne legende koje su se ispredale oko njenih tajnih rudarskih okova, drevnih utvrđenja i mističnih moći u koje su žitelji ove zasigurno jedinstvene planine verovali.
Upravo najskriveniji hodnici koji sežu duboko u utrobu planine otkrivaju njenu magičnu prirodu.
Avala je planina vulkanskog porekla, a kao zaveštanje te moćne prirodne sile ovo kupasto uzvišenje danas obiluje rudama koje su se iskopavale od davnina.
Kao prvi poznati rudari spominju se Skordisci u 3. veku p.n.e, vešti u obradi metala i kovanju, koji su otvorili prva rudarska okna a veruje se da su ovde postavili temelje i prve tvrđave o kojoj se danas malo zna.
S dolaskom Rimskog carstva Avala kao značajan rudarski lokalitet dobija na značaju, te su se za potrebe carstva iskopavale rude olova, srebra, gvožđa, kao i živa na lokalitetu Šuplja stena.
Danas planina i dalje obiluje svojim mineralnim blagom iako su drevna nalazišta zatvorena, te poput onih rudarskih pionira i današnji nas iznenađuju novim otkrićima.
Nedaleko od Šuplje stene otkriven je jedan sasvim nov mineral koji je po planini dobio naziv avalit, i samo možemo naslutiti kakva još otkrića kriju milenijumima stari rudnici Avale.
Avalska voda u prvom pivu u Srbiji
Avala obiluje izvorima čiste vode koju su lokalni stanovnici koristili od davnina. Od 8 planinskih izvora koliko ih na Avali ima, zasigurno najpoznatiji je izvor Sakinac, izvor sa kojeg je voda korišćena u fabrici piva Đorđa Vajferta. Izvor je dobio ime po sakama – buradima za vodu postavljenim na osnovu sa dva točka koje su se konjskim zapregama dopremale do naselja.
Jesu li Argonauti posećivali Avalu?
Prema jednoj od priča Avalu pohodili i legendarni Argonauti u potrazi za Zlatnim runom.
Ako je verovati ovakvim tumačenjima epa Argonautika, koji je u 3. veku p.n.e. spevao Apolonije sa Rodosa, starogrčki pesnik i glavni bibliotekar Aleksandrijske biblioteke, Argonauti su pod komandom Jasona na lađi Argo ploveći rekom Istar (Dunav) doplovili do velike pustinje Laurion (Deliblatska peščara) i planine Angurion (Avala) u potrazi za zlatnim runom.
Ove pretpostavke još nisu istorijski dokazane, ali daju zadatak nekim budućim istraživačima.
Kako doći do Avale?
Na samo 14 km od centra Beograda, do Avale možete doći sopstvenim prevozom ili gradskim prevozom linijama 401, 402, 403, 404, 405 i 406 koji sa Banjice voze do samog podnožja Avale. Odatle pa do vrha Avale moraćete da prošetate, dok se vikendima i praznicima autobusi do vrha Avale saobraćaju na svakih pola sata.
Kada ste već ovde, ne propustite…
Ne propustite i šetnju do rasadnika, jednog od prvih rasadnika u Srbiji, gde u neverovatnom ambijentu cvetnih aleja i raskošnog rastinja možete uživati u pravom malom parku prirode.
Na Avali se nalaze dva planinska doma – Mitrovićev dom i Čarapićev brest, kao i hotel Avala gde možete uživati u na primer u nedeljnom ručku s porodicom i prijateljima, a ukoliko želite ovde možete i prenoćiti i sutradan nastaviti otkrivanje ove zaista spektakularne planine.
Za one koji žele da provedu dan u prirodi i organizuju roštilj to je moguće na obeleženim mestima koja su za to predviđena.
Nakon ručka i odmora posetite rodnu kuću vojvode Stepe Stepanovića, poznatog srpskog vojskovođe iz Prvog svetskog rata, u naselju Kumodraž, u podnožju Avale, gde možete pogledati stalnu postavku Vojnog muzeja koja uključuje eksponate iz Prvog svetskog rata, kao i lične predmete vojvode Stepe.
Ne treba zaobići ni dva spomenika posvećena Karađorđevom vojvodi Vasi Čarapiću, jedan u bronzi, drugi u drvetu sa prizorima iz Prvog srpskog ustanka, koji se nalaze u blizini Planinarskog doma Čarapićev brest.
Na Avali se nalazi i Spomenik sovjetskim vojnim veteranima posvećen sovjetskoj delegaciji zvaničnika na čelu sa maršalom Birjuzovim, koji su učestvovali u oslobađanju Beograda, i koji su tragično nastradali 1964. Godine upravo tu na Avali u avionskoj nesreći.
Još jedan istorijski spomenik nalazi se u podnožju Avale, u selu Jajinci. Spomen-park Jajinci posvećen je 80.000 zatočenika Banjičkog logora koje su Nemci streljali tokom Drugog svetskog rata.
U naselju Ripanj nalazi se Crkva Sv. Trojice, podignuta 1820. godine kao zadužbina kneza Miloša Obrenovića. Crkva je podignuta na mestu sa kojeg je Karađorđe 1804. god. pokrenuo oslobađanje Beograda od Turaka.
Ukoliko želite da obiđete planinu Avalu, turu možete zakzati OVDE.
Foto: Attawayjl/Flickr
