Sremski Karlovci, grad vina, duhovnosti i kulture

Rasuti između zelenih obronaka Fruške gore i plavog Dunava, Sremski Karlovci čuvaju bogatu riznicu srpske kulture i duhovnosti u svojim građevinama od neprocenjive istorijske vrednosti, a na njegovim ulicama se i danas slave vino i grožđe uz poeziju Branka Radičevića.

Sremski Karlovci su vinogradarski gradić koji je tokom istorije potpadao pod vlast raznih naroda koji su svoj interes nalazili na ovim prostorima, ali to je ovu varoš činilo još bogatijom. Svi narodi koji su se doseljavali, ostavili su neki trag svoje kulture i utkali je u zajedničko kulturno bogatstvo Sremskih Karlovaca.

Kažu da u Sremskim Karlovcima svaka zgrada, kuća i ulica priča neku slavnu priču jer je ovaj grad bio duhovni i kulturni centar Srbije. On je posle Prve velike seobe Srba 1690. godine postao naslednik Pećke patrijaršije. Veliki Patrijaršijski dvor još uvek dominira centralnim gradskim trgom, a pošto je patrijaršija kasnije prebačena u Beograd, ovde je danas središte Sremske mitropolije.

U veličanstvenoj zgradi Patrijaršije ostali su očuvani ikonostasi čuvenih srpkih umetnika Teodora Kračuna i Uroša Predića. Smeštena uz Patrijaršiju beli se Saborna crkva sa zelenim kupolama koje je konstruisao Zaharije Orfelin (istaknuti srpski pesnik, istoričar, bakrorezac, barokni prosvetitelj, graver, kaligraf i pisac udžbenika). Crkva je posvećena Svetom Nikoli, a u njoj se danas čuvaju vredne freske, slike Paje Jovanovića kao i mošti Svetog Arsenija Sremca, drugog srpskog arhiepiskopa.

Odmah pored nje nalazi se Rimokatolička crkva posvećena Sv. Trojstvu, a potiče iz 1768. godine. Posebna vrednost ove crkve su barokna vrata u duborezu, a iza njih se čuvaju najstarije orgulje u Vojvodini. U narodu se govori da se “crkveni tornjevi obe crkve propinju da nadvise Frušku Goru a zvona zvone kao ona u Firenci”.

Osim toga što su bili duhovni centar, Karlovci su bili i stecište kulturnih elita, pesnika i učenih ljudi. Zbog blizine Austrije kao i zbog posebnog značaja ovog grada za Bečki dvor, pod čijom je upravom bio u vreme Habzburgovaca, Karlovci su bili veoma napredan gradić za to vreme. U njima je osnovana prva srpska gimnazija koja se nalazi u samom centru grada.

Gimnaziju je osnovao mitropolit Stefan Stratimirović 1791. godine uz dopuštenje cara Leopolda Drugog i uz pomoć bogatih Karlovčana koji su svoj novac uložili u prvu srpsku gimnaziju. U njoj su učili mnogi poznati Srbi, među kojima je najpoznatiji pesnik Branko Radičević čija bista stoji ispred škole, a njegove stihove o Karlovcima zna čak i svako karlovačko dete.

Gimnazija Karlovci_17688873 — Karlovačka gimnazija – prva srpska gimnazija

Gimnaziju posećuje veliki broj turista, u drvenim policama njene stare biblioteke čuvaju se primerci prvih srpskih knjiga, a bila je i inspirativno mesto za snimanje kultnog filma “Lajanje na zvezde”. I danas je Gimnazija posebna zbog toga što su njeni đaci u mogućnosti da uče jezike poput arapskog, staroslovenskog i novogrčkog.

Karlovci i tokom cele godine vrve od različitog sveta a najviše za vreme veselih tradicionalnih manifestacija koje proističu iz narodnih običaja. Otkada je u ovom kraju rimski car Prob zasadio vinovu lozu iz Južne Italije, vinogradarstvo je postalo osnovna grana privrede i zanimanje Karlovčana.

Njihovo vino pilo se na evropskim dvorovima, a danas se slavi na septembarskim Grožđebalima uz tradicionalni kuglof, bermet, ružicu, zabavni program i veliki broj posetilaca.

Složena i bogata istorija i tradicija grada predstavlja se na još nekoliko starih manifestacija koje se održavaju tokom godine: “Karlovačke božićne svečanosti”, “Festival kuglofa”, festival poezije “Brankovo kolo” kao i razne likovne kolonije.

U evropsku istoriju Karlovci su ušli 1699. godine kada je u njima potpisan mir kojim se završio Veliki bečki rat između Austije i Turske. Na tom mestu, sto godina kasnije, karlovački katolici podigli su Kapelu mira koja danas predstavlja i turističku atrakciju.

Baroknim i neoklasicističkim stilom odišu i druga kulturna zdanja Karlovaca: Stefaneum, Palata narodnih fondova, Magistrat u kome se danas nalazi središte opštine, domovi barona Rajačića (dvorac Ilion) i Dragomira Popovića.

Grad ima i svoju legendu koja kaže da će se onaj ko popije vodu sa Česme četiri lava, koja se nalazi u samom centru grada, sigurno vratiti u Karlovce i tu venčati.

sremski karlovci — Fontana “Četiri lava”

Venčali se ili ne, onaj ko je jednom bio u Karlovcima, vratiće se ponovo, zaljubljen u sam grad. A na one koji ga nikada nisu posetili, idilični gradić sa nestrpljenjem čeka, kako bi prosuo pred njih svoj šarm i stekao nove obožavaoce.