Potpećka pećina bila je naseljena još u vreme neolita, a stvorile su je vode reka ponornica. Njeni ornamenti spadaju među retke u kraškim pećinama
Ako verujete da potkovica donosi sreću, Potpećka pećina, spomenik prirode i najznačajniji speleološki lokalitet u zapadnoj Srbiji, predstavljaće vam posebno uživanje i to upravo zato što je ulaz u ovu pećinu, koju su sagradile vode reka ponornica, baš u obliku potkovice.
Potpećka pećina se nalazi u selu Potpeće nadomak Užica, sa desne strane Zapadne Morave, blizu magistralnog puta, ali ipak daleko od znatiželjnih pogleda. Jedna je od sedam pećina u Srbiji koje su uređene za turiste. Ulaz, jedan od najvećih pećinskih ulaza na Balkanu, visok je više od 50 metara, širok 12 metara pri dnu i 22 metra pri vrhu, i spada u čuda prirode.
U pećini se nalazi 555 metara uređenih staza, do kojih se može doći spuštanjem niz 700 stepenika. Interesantno je da ova pećina nema svoje pravo ime, a njen naziv “Potpećka”, navodno potiče od sela pokraj koga prolazi koje je, opet, dobilo naziv po pećini – “selo pod pećinom”.
Potpećka pećina spada u tzv. izvorske, jer su je sagradile vode reka ponornica koje poniru u Drežničkoj kotlini i posle podzemnog toka izbijaju iz pećine ili iz vrela ispred pećine, gradeći dva kilometra dugu pećinsku reku Petnicu. Pećina ima dva sprata kanala: stariji, nazvan Gornja pećina, i mlađi – Donja pećina.
Gornjim delom je nekada proticala reka i pravila vodopad, dok je donji deo bio naseljen. Kada je taj zid između spratova urušen pod teretom vode, reka je potekla donjim delom, a ljudi su se, uz svakodnevnu borbu sa stenama, preselili u gornji nivo, ali su i njega, zbog teškog pristupa, ubrzo napustili.
Postoje dokazi da je Potpećka pećina bila naseljena ljudima u vreme neolita, a u njoj su pronađeni arheološki ostaci keramike, obrađeni jelenski rogovi, kameno oruđe i oružje. Iskopani su i urezani krstovi prekriveni kalcitom koji se stvara veoma sporo pa se smatra da su se Srbi skrivali u njoj za vreme turske vladavine. Tome u prilog idu i pronađene ljudske kosti.
Potpećka pećina, u kojoj srednja godišnja temperatura iznosi oko 9 stepeni, obiluje stalaktitima i stalagmitima za koje stručnjaci kažu da spadaju među retke u kraškim pećinama. Ovi, milenijumima vajani pećinski ukrasi, nose nazive: “Kalem”, “Oktopod”, „Palma“, „Snežana i sedam patuljaka“, dok je jedna dvorana nazvana „Jovan Cvijić i speleolozi“.
Takođe, bela stalagmitska providna draperija je nazvana „Nevestinski veo“, stub visok 3,5 metra dobio je ime “Don Kihot“, dok se u pećini nalaze i „Sala makarona“, „Zmajeva dvorana“; „Prolaz slepih miševa“…
Brojni posetioci danas u udubljenju u glavnom hodniku Potpećke pećine ostavljaju sitan novac – ,,za sreću“.
Gde je Potpećka pećina i kako do nje doći?
Do ove pećine neobičnog oblika, iz pravca Beograda, možete doći magistralnim putem za Crnu Goru, gde na pola puta između Požege i Užica (između sela Uzići i Gorjani), u neposrednoj blizini železničkog stajalista Uzići skrenete sa magistrale, a odatle vas asfaltni put vodi do pećine.
Kroz ovaj deo zemlje prolazi i železnica, pa je moguće doći i vozom. Ako dolazite autobusom, preporučujemo da idete do Užica ili Požege, odakle možete uzeti lokalni autobus ili taksi.
Kada ste ovde, ne propustite…
Da odete do Zlatibora i dopustite da vas očara jedna od najlepših planina Srbije. Ako odlučite da ostanete, ovde vas osim idiličnih pejzaža očekuje dobar noćni život i odlična tradicionalna kuhinja u okviru koje ne smete zaobići pršutu, kajmak, kiselo mleko i komplet lepinju.
Iz ovog kraja ne bi trebalo otići, a ne videti mesta kao što su: muzej na otvorenom – staro selo Sirogojno, Mokra Gora i Šarganska osmica kojom će vas provozati stari voz “Ćira”.
Ako se nađete ovde u julu, ne propustite Zlatiborski sabor trubača koji tradicionalno okuplja najbolje trubače iz zlatiborskog kraja i veliki broj gostiju iz zemlje i sveta, kao predtakmičenje za Sabor trubača u Guči udaljenoj 43 km od Zlatibora. Ovaj festival trube se takođe održava krajem jula.
U januaru se na Mokroj Gori održava Kustendorf, festival filma i muzike koji je osmislio poznati reditelj Emir Kusturica.
Ako ste ljubitelj dobrog mesa, a u ovom kraju se nađete sredinom januara, ne propustite “Pršutijadu“, koja se održava u zlatiborskom selu Mačkat.
