Pećina Risovača, danas poznata kao muzej paleolita, bila je dom pračoveka neandertalskog tipa. U njoj su pronađene su i fosilizovane kosti životinja iz ledenog doba.
Jedina pećina za koju je utvrđeno da su je nastanjivali praistorijski ljudi, Risovača kod Arandjelovca otkriva svoje tajne brojnim posetiocima.
U njoj su pronađeni fosilni ostaci životinja, koje su za vreme poslednjeg ledenog doba živele u stepama današnjeg brda Risovača. Urađene su i rekonstrukcije pračoveka – praistorijskog lovca neandertalca u prirodnoj veličini, a naučnici veruju da su u pećini Risovača, uporedo sa ovom vrstom, živeli i homo sapiensi.
Figure na pećinskim zidovima predstavljaju porodicu okupljenu oko vatre, čiji se članovi bave uobičajenim poslovima u to vreme. To sve ukazuje da je pračovek neandertalskog tipa, koji je nastanjivao ovu pećinu, bio inteligentno biće koje je izrađivalo predmete sa određenom svrhom.
Risovača je otkrivena slučajno pre više od 60 godina kada je srušen ulazni deo veličine 20 metara, jer se nije znalo da u risovačkom brdu postoji pećina. Tada je i zaštićena kao arheološko nalazište, a tri decenije kasnije postaje spomenik prirode.
Dugačka je 135 metara, a sa bočnim kanalima ima gotovo 190 metara. Risovača je najbolje istražena od svih pećina u Srbiji, a naučnici smatraju da je jedna od svega pet pećina na Balkanu u kojoj je živeo pračovek nenadertalac kao lovac. U njoj su pronađeni artefakti – listoliki nož, šiljak, koštani bodež i glačalo, što se uzima kao potvrda prisustva neandertalca u ovim krajevima današnje Srbije.
Sačuvani artefakti od kamena (kameni šiljak, kamena sekira, kameni strugači za obradu kože i krzna, dleto) i kostiju (buton za povezivanje kožnih delova odeće, šilo i bodež) ukazuju na to da ih je izrađivao praistorijski čovek, koji se bavio lovom kao osnovnim zanimanjem, odnosno da je to bilo inteligentno biće koje je pravilo oruđe sa određenom svrhom.
Dugogodišnjim istraživanjima pećine Risovača otkrivene su fosilizovane kosti faune ledenog doba – pećinskog medveda, pećinskog lava i hijene, divljeg konja, divljeg govečeta, džinovskog jelena, runastog nosoroga, mamuta, bizona, kao i tragovi materijalne kulture neandertalskih lovaca, kamene i koštane alatke, koje potvrđuju paleolitsku starost ovog nalazišta. Starost ovih fosila je utvrđena na oko 36.000 godina. Na osnovu toga se pretpostavlja da je to i vreme boravka poslednjeg neandertalca na ovim prostorima.
Takođe, posebna specifičnost ove pećine je poludragi kamen oniks, koji je nastao radom mineralnih voda koje su proticale ovom pećinom, a danas su poznate kao “Knjaz Miloš”. Pre 110.000 godina, kada su stvarale pećinu, bile su hladne, a kasnije su usledile tople vode koje su se taložile i bile u fizičko-hemijskim procesima iz koga je nastao mermerni oniks. U pećini Risovača ima i aragonita, kamena koji se retko nalazi u prirodi, a karakterističan je po tome što grupiše kristale u suprotnom smeru od sile gravitacije.
Risovača je 2009. godine dobila dekorativno osvetljenje, a za edukaciju najmlađih gostiju u njoj je postavljen aparat za kalcifikaciju koji pokazuje kako se stvaraju pećinski ukrasi, stalaktiti i stalagmiti, jer ova pećina ne obiluje tim ukrasima i ima ih samo ponegde.
U poslednjoj zoni pećine nalaze se dve niše – Koralna ili Snežna soba, sa ukrasima u vidu snežnog korala, i druga, nazvana po Vesni Bogdanović, studentu arheologije koja je radila na istraživanju pećine.
Pećina Risovača je stanište jedne vrste slepog miša – potkovičara, koji je, kao i sve ostale vrste slepih miševa u Evropi, ugrožen i zakonom zaštićen.
Pećinski nakit Risovače – stalaktiti, stalagmiti, salivi, korali u tonovima od snežnobelih do crvenkastih i smeđih, i zanimljivi erozioni lonci, doprinose utisku sveopšte lepote ovog speleološkog lokaliteta.
Gde je pećina Risovača i kako do nje doći?
Risovača se nalazi na ulazu u Aranđelovac iz pravca Topole. Ako se tamo uputite iz pravca Beograda, najbolje je da pođete magistralnim putem kroz Mladenovac i Topolu kojim ćete nakon 76 km stići u ovu jedinstvenu kuću paleolitskog čoveka.
Do Aranđelovca su veoma česti dnevni autobuski polasci iz Beograda, a ima ih iz svih većih gradova u Srbiji.
Kada ste već ovde, ne propustite…
Muzej koji čuva brojne eksponate iz arheologije, etnologije i likovne umetnosti, odnosno kulture koja se razvijala na prostorima ovog dela Šumadije.
Ne propustite kulturno-istorijske spomenike: “Karađorđev grad” u Topoli, crkvu na Oplencu, ali ni čašu vina iz kraljevskog vinograda, jer kada ste ovde potrebno je da znate da se nalazite na jednom od devet vinskih puteva Srbije.
Ne propustite gutljaj kisele vode sa prirodnog izvora kojim se diči Bukovička banja u Aranđelovcu, kao ni šetnju planinom Bukuljom, koja ima najveću draž prilikom prvomajskog uranka.
Pošto se iznad Aranđelovca uzdiže Venčac, planina bogata belim mermerom od koga je napravljen deo fasade Bele kuće u Vašingtonu, u ovom gradu se početkom jula u slavu mermera organizuje smotra umetnosti “Mermer i zvuci”.
U Orašcu pored Aranđelovca već se godinama obeležava jedan od najznačajnijih datuma srpske nacionalne istorije, 15. februar, dan dogovora o podizanju Prvog srpskog ustanka i Dan državnosti Republike Srbije.
Related Articles
