Počeci srpske pismenosti vezuju se za dva učena Grka iz Soluna, Ćirila i Metodija. Njihov misionarski rad iznedrio je glagoljicu – prvo slovensko pismo nastalo u drugoj polovini 9. veka. U to doba uticaji vizantijske kulturne orijentacije bili su dominatni u svim kulturnim oblastima, a staroslovenska književnost prevashodno se zasnivala na prevodima sa grčkog jezika.
Književnost srednjovekovne Srbije tesno je povezana s usponom države Nemanjića, a njena forma je bila izrazito duhovna i religiozna. Tvorci ove književnosti čije su osnovne književne vrste žitija i liturgijske himnografije, bila su crkvena lica. Tek u poznom srednjem veku javljaju se pojedini književni tekstovi koji na neposredniji način izražavaju ličnost svojih autora.
Krajem XIV i početkom XV veka naziru se začeci renesanse. Težnje ka sekularizaciji kulture, individualizmu i buđenju interesovanja za antiku, javljaju se u vreme Despota Stefana. On je bio inicijator književne obnove i ktitor manastira Manasija u kojoj je osnovana čuvena “Resavska škola”. Književnost sve više dobija umetnički, poetski i lirski karakter, što vodi ka književnosti u modernom smislu.
Posle pada srpskih srednjovekovnih država pod Turke, rad na knjizi nije prestao. Zapravo, najveći deo stare srpske biblioteke sačuvan je u rukopisima koji potiču iz turskih vremena. Tome je svakako doprinela prva ćirilska štamparija osnovana 1493. godine. Ipak, originalno književno stvaranje bilo je u velikom opadanju, štamparije su se zatvarale, a glavni metod umnožavanja dela ostao je prepisivački.
Sa druge strane, zastoj u srpskoj srednjovekovnoj kulturi pogodovao je razvoju narodnog usmenog stvaralaštva. U vremenima kada je srpski narod usled pada u tursko ropstvo bio isključen iz evropskih kulturnih kretanja, narodna književnost preuzela je na sebe mnoge funkcije pisane reči i umetničke književnosti. Otuda je srpska narodna pesma postala osnovni književno-umetnički izraz naroda.
Ipak, do preokreta sa dalekosežnim posledicama dolazi usled velikih seoba Srba. Tada su otvorene mogućnosti za dublji kulturni preobražaj i stvaranje nove, građanske kulture po zapadnoevropskom modelu. Ta tendecija ostvariće se sa Dositejem Obradovićem, a do tada će se mešati elementi starog i novog, duhovnog i svetovnog, srednjovekovnog i novovekovnog, crkvenog i građanskog.
U poslednjim decenijama XVIII i prvim godinama XIX veka posredstvom prvog srpskog ministra prosvete Dositeja Obradovića, raskinuto je sa viševekovnom crkvenoslovenskom tradicijom i započeto je novo, građansko doba srpske književnosti. Ovaj period obeležio je i književni pravac sentimentalizam, u kome se najpotpunije razvijao srpski roman . Međutim, novonastaloj književnosti nedostajalo je srpskog duha, stvarnosti i narodnog života. Ovaj problem rešiće reformator srpskog jezika, Vuk Stefanović Karadžić.
Srspki ustanak, Vuk Karadžić i narodna pesma, tri momenta koja stoje u tesnoj međusobnoj povezanosti, čine osnovicu na kojoj se počela izgrađivati i kojoj se stalno vraćala srpska književnost XIX I XX veka. U ovom periodu razvijale su se narodne pesme, a krajem veka i izvorna srpska drama. Nadalje, romantizam postaje vodeći književni pravac, u čijem jeku se javljaju i realistički pisci.
Pravac koji je obeležio razdoblje koje se završavilo sa Prvim svetskim ratom je moderna. Ona donosi ponovni zaokret ka zapadnoevropskim uticajima, a glavnu ulogu odigrao je časopis “Srpski književni glasnik”. Uporedo sa modernom, razvijaju se i moderna srpska kritika i pesnički izraz. Oživljavanje književnog života počelo je još za vreme rata, a u narednom periodu nastaju i razvijaju se mnogobrojni moderni pravci poput ekspresionizma, futurizma, nadrealizma, dadaizma, sumatrizma i drugih.
Tridesetih godina javlja se pokret socijalne literature koji se ogleda u književnosti narodnooslobodilačke borbe i socijalističkih preobražaja. Srpska književnost XX veka donela je i punu afirmaciju ženskog stvaranja, a sintezu tradicionalnog i modernog ostvario je najznačajniji pisac ovog veka – Ivo Andrić.
Nastavak socijalne literature donela je književnost NOB-a, nakon koje na književnu scenu stupa posleratna književnost. Sada savremena stvarnost postaje imperative književnosti, ponovo se pojavljuju različite književne struje, ali uprkos svemu ovo razdoblje odlikuje dinamika književnog razvitka i značajni stvaralački razultati.[ultimate_spacer height=”30″][dt_fancy_title title=”Povezani članci” title_align=”left” title_size=”normal” title_color=”accent” el_width=”100″ title_bg=”disabled” separator_color=”default”][ultimate_spacer height=”30″ height_on_tabs=”” height_on_tabs_portrait=”” height_on_mob_landscape=”” height_on_mob=””]
