Visoko u veličanstvenim predelima Kopaonika, ispod Pančićevog vrha (2017 m nadmorske visine), nalazi se drevno arheološko nalazište poznato kao Nebeske stolice. Ovo istorijsko mesto, smešteno na 1800 metara nadmorske visine, krije tajne pozne antike i ranog hrišćanstva, nudeći posetiocima jedinstven spoj istorije, misterije i zadivljujuće prirodne lepote.
Pogled u prošlost
Nebeske stolice, poznate i kao „Crkvina“, datiraju iz perioda kasne antike (III-IV vek) i ranog hrišćanstva (kraj V-VI veka). Arheološka iskopavanja, započeta 1998. godine, otkrila su ostatke stambenih objekata i impresivne bazilike jedinstvenog arhitektonskog dizajna. Jedan od najznačajnijih nalaza je ranohrišćanski mozaik, koji ukazuje na to da je ovo mesto nekada bilo važno duhovno središte.
Zanimljivo je da na lokalitetu nema tragova srednjovekovnih dogradnji ili kasnijih naseobina, što navodi istoričare na zaključak da je nakon napuštanja tokom seobe naroda ostalo nenaseljeno.
Religiozni i kulturni značaj
Otkriveni nalazi sugerišu da je Nebeskim stolicama pripadalo veće naselje, verovatno povezano sa ranovizantijskom tvrđavom u okolini. Postoje pretpostavke da je glavno naselje moglo biti smešteno na brdu Čučaica, južno od nalazišta, ili u utvrđenju Gradac u blizini sela Đerekare.
Lokalno predanje dodaje još jedan sloj mistike ovom mestu. Vekovima su meštani verovali da se ovde nalazila crkva posvećena Svetom Prokopiju, te su svake godine, 8. jula, dolazili na ovo mesto u čast ovog sveca. Ova tradicija, u kombinaciji sa otkrićem ranohrišćanske bazilike, dodatno potvrđuje religiozni značaj ovog lokaliteta.
Otkriće antičke bazilike
Jedna od najznačajnijih građevina otkrivenih na Nebeskim stolicama je bazilika sa retkim arhitektonskim elementom – dvostrukom apsidom. Ova crkva se sastoji od narteksa, naosa i dodatnih aneksa, a građena je od tesanog kamena povezanog krečnim malterom. U njenoj unutrašnjosti pronađeni su ostaci fresaka i složen mozaik na podu, što ukazuje na njenu reprezentativnu ulogu u hrišćanskoj zajednici.
Posebno je značajan mozaik, rađen tehnikom opus tesselatum. Iako je očuvan samo delimično, na njemu se nalaze geometrijski i zoomorfni motivi, uključujući predstavu ptice, koja u ranohrišćanskoj umetnosti ima duhovno značenje. Zbog oštećenja usled vremenskih prilika i požara, mozaik je prenesen na konzervaciju, a planirano je da se replika postavi na lokalitetu.
Prirodna lepota Nebeskih stolica
Osim istorijskog značaja, Nebeske stolice nude i zadivljujući pogled na dolinu Ibra i Kosovo. Ime ovom lokalitetu dao je 1895. godine vojvoda Živojin Mišić, inspirisan njegovim uzvišenim položajem među oblacima. Područje je takođe idealno za ljubitelje prirode, sa pešačkim stazama koje vode kroz guste šume, planinske livade i zanimljive stenovite formacije.
Poseta Nebeskim stolicama
Nalazi se pored živopisnog puta koji okružuje Pančićev vrh i povezuje Suvo Rudište sa Vojetinom. Ovo arheološko blago dostupno je svima koji istražuju Nacionalni park Kopaonik. Bez obzira na to da li ste ljubitelj istorije, arheologije ili samo želite da uživate u miru i lepoti netaknute prirode, Nebeske stolice su mesto koje ne smete propustiti.
Ako već boravite na Kopaoniku, iskoristite priliku da posetite ovaj drevni lokalitet i otkrijete komadić istorije koji se nalazi među najvišim vrhovima Srbije.
Naslovna fotografija: CrniBombarder!!! , Wikimedia Commons
