Srpska književnost je svojim bogatstvom stekla vanvremenski značaj a priznale su je mnoge svetske organizacije i uvaženi pojedinci. UNESCO je uvrstio u svoju biblioteku Mirosljavljevo jevanđelje iz 12. veka, a slavni nemački pisac Gete učio je srpski jezik da bi u originalu mogao da čita pesme našeg naroda koje se po lepoti porede sa Homerovim
Posebnost kojom je prožeta srpska književnost od samih začetaka pa do danas obogatila je raskošnu baštu svetske književnosti. Zbog toga je u UNESCO biblioteci “Pamćenje sveta”, među najznačajnijim delima svetske književnosti našlo mesto i Miroslavljevo jevanđelje – prvi sačuvani spomenik srpske pismenosti iz 12. veka . Ova liturgijska knjiga ispisana ćirilicom na pergamentu i ukrašena minijaturama u boji i zlatu, pisana je za humskog kneza Miroslava.
Za vreme turske vladavine ovim prostorima, razvila se velika usmena epska i lirska književnost izuzetne lepote. Ona se prenosila sa “kolena na koleno”, usmenim putem, a najlepše su je pevali i pripovedali narodni pevači uz gusle. Proizvod mašte narodnog umetnika ili zasnovane na stvarnim događajima kojima je onda svako ponešto dodavao, priče i pesme srpskog naroda su jedinstvene lepote i plene svojom originalnošću.
Više legende nego istorija, srpske epske pesme ovekovečile su književnost sa ovih prostora kao značajna obeležja davno prohujalih vremena i opevale heroje dostojne večnosti koje kroz pesme mogu da upoznaju i sadašnje generacije.
Narodne pesme, priče i verovanja, prikupio je i objavio Vuk Karadžić, slavni reformator srpskog pisma. Zahvaljujući njemu, književna baština srpskog naroda poznata je i današnjim generacijama, a većina stanovništva sa ovih prostora odrasla je slušajući upravo ove pesme i priče.
Ako želite da se uverite u njihovu lepotu, otiđite do najbliže biblioteke ili knjižare i zatražite neke od Vukovih knjiga narodnih priča ili pesama. Ili, možete zamoliti nekoga iz Srbije da vam ispriča svoju omiljenu epsku ili lirsku priču – nećete se razočarati!
Tako je, prema predanju, jednom davno i Vuk Karadžić slavnom nemačkom piscu Johanu Volfgangu Geteu ispričao “Hasanaginicu”, a Geteu se ona toliko svidela da je godine posvetio učenju srpskog jezika ne bi li ovo remek-delo srpske narodne književnosti mogao da čita u originalu.
Jedan drugi književnik i nobelovac, Karl Špiteler za epske pesme sa ovih prostora je napisao: “Tako veličanstvene epske pesme kao što su srpske, od Homerovog doba nije stvorio ni jedan drugi narod”.
No, počeci pismenosti u Srbiji dosežu i dalje u prošlost. Danas se diskutuje o pomeranju granice nastanka ljudskog pisma upravo na ove prostore.
Otkrićem pisma na lokalitetu Vinča u blizini Beograda koje potiče iz 5.500 godine p.n.e. pokrenute su brojne rasprave o novom izvoru pismenosti na osnovu dokaza o poreklu srpske azbuke. Utvrđena je sličnost 22 slova vinčanskog pisma sa ćiriličnom azbukom.
Natpisi na kamenim pločama i grnčariji promenili su mišljenja nekih stručnjaka, navodeći ih na zaključke da su drugi narodi došli u kontakt s Vinčanskim pismom i u većoj ili manjoj meri preuzeli znakove za svoja pisma. Ovo vam može biti dobar povod da postite ovaj lokalitet ako ste u Srbiji – uverite se i sami u sličnost ovih pisama i proverite ima li istine u tvrdnjama naučnika.
Foto: commons.wikimedia.org
