Današnji datum zauzima posebno mesto na kalendarima mnogobrojnih srpskih domaćinstava. Godinama unazad, 19. decembar je vreme kada “Pola Srbije slavi, a druga polovina ide u goste”. Decenijska tradicija proslavljanja kućnog se pažljivo čuva, a njena srž ostaje utkana u srpsku veru, kulturu i nasleđe.

U Srbiji se krajem decembra pored zime, novogodišnjih i božićnih praznika, poklona i odmora na nekoj planini, dočekuje još jedan važan datum i vreme kada gotovo čitava država slavi. Reč je o obeleževanju kućnog sveca sa najvećim brojem svečara i danu kada se u više od million srpskih domova pripremaju slavski kolač, žito, ikona i vino – Svetom Nikoli Čudotvorcu ili Nikoljdanu.

Sveti Nikola je živeo u 4. veku u gradu Mira, kao jedini sin oca Teofana i majke None. Još je za vreme života bio poznat kao svetitelj, čudotvorac i zaštitnik sirotinje, putnika, moreplovaca i ribara.

Danas se, kao i kada se proslavljaju ostale srpske slave, porodica okuplja, podiže slava i pali slavska sveća. Vredne domaćice danima unazad pripremeju raznovrsna jela, a slavske trpeze su ispunjene ukusnim i lepim tradicionalnim specijalitetima. Nikoljdan se proslavlja za vreme posta, pa se na slavskim stolovima mogu naći posni prebranac, sarma, riba, kolači i ostale posne đakonije.

100 slava patron saint day

Obeleževanje jednog od najpoštovanijih i najvoljenijih hrišćanskih svetaca, u Srbiji je oduvek i povod za okupljanje, druženje i povezivanje sa najmilijima. Zato se u ovo doba iz srpskih kuća čuju smeh, muzika i veseli razgovori. Svi članovi porodice imaju svoje zadatke, tokom celog dana se dočekuju i ispraćaju gosti, pa stoga kuća u ovo doba nikada nije prazna i tiha.

Prema starim narodnim verovanjima, Sveti Nikola je srpskom kralju Stefanu Dečanskom povratio vid,  a njegovo ime slavio je i srpski knez Miloš Obrenović kao krsnu slavu.

Tako se već godinama uz žito, slavski kolač, vino i ikonu, proslavlja svetac koji je vođen čudesnim glasom krenuo u narod da širi veru, pravdu i milosrđe. Prema predanjima, Sveti Nikola je ostao upamćen kao svetitelj koji darivao siromašne, lečio bolesne i donosio utehu, mir i dobru volju među ljude. Upamćen je i kao čuvar moreplovaca čije je nasukane brodove spašavao, kao i trgovaca, splavara i ribara.

Koliko je Sveti Nikola poštovan i obožavan u srpskom narodu, pokazuje i podatak da mu je posvećeno više od 600 crkava pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve, ali i ogroman broj domaćinstava koja Nikoljdan slave kao kućnog sveca. Pored 19. decembra, Sveti Nikola se proslavlja i 22. maja u znak sećanja na dan kada su njegove mošti prenete iz Mira u Likiji u tada pravoslavni Bari u Italiji.

Kako je Sveti Nikola postao Deda Mraz?

Iako mnogima nepoznata, činjenica da je Sveti Nikola poslužio kao inspiracija za lik čuvenog Deda Mraza jedna je od najprihvaćenijih. Naime, u zapadnim kulturama je od imena Santa Nikolaus nastalo ime Santa Klaus (Deda Mraz), i pripisane su mu osobine hrišćanskog sveca. Kao što je nekada Sveti Nikola pomagao i darivao siromašne, tako i Deda Mraz u novije vreme donosi poklone u vrećicama.

Sveti Nikola je jedan od najranijih svetitelja i slavljen je širom Evrope. Ipak, prema mišljenju mnogobrojnih verskih analitičara, njegov lik nema nikakve veze sa savremenim Deda Mrazom. Zbog toga se o deki sa belom bradom, crvenim odelom i irvasima govori kao o nereligijskom i izmišljenom liku.

Za veliku rasprostranjenost ove krsne slave kod Srba, postoji nekoliko objašnjenja. Od toga da su ljudi Nikoljdan počeli masovno da obeležavaju zbog toga što pada za vreme posta kada su i namirnice potrebne za pripremanje jela povoljnije, do toga da je nekada bilo lakše okupiti se zimi kada nije bilo radova u polju. Bilo kako bilo, danas je ovo datum kada se najveći broj srpskih porodica okuplja i slavi.

Mnogobrojnim domaćinima širom Srbije srećna slava!

Tags

Krsna slavaNikoljdanSlavaSveti Nikola

Comments are closed.

Related Articles