Crkva Ružica i luster koji je fascinirao svet

Beograđani je znaju kao lepu crkvu u zidinama Kalemegdana, istorija kao barutni magacin i vojnu svetinju, a legende kao zadužbinu jedne od tri sestara. Ona se zove Ružica i predstavlja jednu od najjedinstvenijih svetinja na planeti i najstariju crkvu u Beogradu.

O prestonici Srbije i ujedno jednom od najstarijih evropskih gradova, istorija je ispisala na hiljade i hiljade stranica. Među dugačkim zapisima, starom hartijom i iskrzanim papirima, zabeležene su i reči koje opisuju neobičnu građevinu ispod Zindan kapije. Ipak, sve do današnjeg dana, istorija nije uspela da pruži odgovore na pitanje ko i kada je sagradio crkvu Ružicu.

Zbog toga verovatno i postoji nekoliko verzija priče o prošlosti ove svetinje. Stari spisi opisuju istoimenu crkvu iz vremena despota Stefana Lazarevića, koja je pod turskom opsadom Beograda srušena. Ponovna izgradnja vezana je za 1867. godinu, kada je navodno jedan austrijski barutni magacin prepravljen u vojnu crkvu kojoj su dozidani zvonik i oltarska apsida.

Narodno predanje, pak, pripoveda o sestrama Ružici, Marici i Cveti. Naime, prema legendi sestre su na prostoru beogradske tvrđave podigle po jednu crkvu kao zadužbinu, i nazvale ih svojim imenima. Crkva Ružica se nalazila na istom mestu na kome se i danas nalazi, i podignuta je u čast izvora Svete Petke koji ispod nje protiče.

Važnije od toga ko, kada i kako je sagradio ovu zanimljivu crkvu, svakako je ono što njene zidine čuvaju. A čuvaju pravo malo blago po kome je poznata širom sveta. Naime, na samom ulazu nalaze se dve statue izlivene od topovskih čaura koje simboliziju srpskog vojnika. One su podignute u čast svim hrabrim junacima koji su vekovima unazad davali živote da sačuvaju čast, istoriju i kulturu otadžbine.

crkva Ruzica2

U Prvom svetskom ratu, nažalost, na hiljade vojnika koji su branili Beograd prerano su otišli na večno konačište, a crkva Ružica je porušena. Svetinja je obnovljena 1925. godine kada su i dve statue – jedna koja predstavlja cara Dušana i druga koja simbolizuje pešadinca iz Balkanskih ratova, postavljene na mesto gde su se mnogi vojnici zadnji put pričestili i pomolili.

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice ili crkva Ružica našla se i na listi deset najinteresantnijih i najjedinstvenijih crkvi na svetu. Prema izboru bloga Joxt’s i Društva ljubitelja neobičnosti, ova crkva je po mnogobrojnim kriterijumima zaslužila da se nađe među deset najneobičnijih na planeti.

Da li zbog dugačke istorije čiji tok mačevi, meci i bombe nisu uspeli da prekinu, ili pak posebne energije kojom zidovi neobične crkve odišu, unutrašnjost ove svetinje zaista izgleda magično. Pored izrezbarenog ikonostasa Koste Todorovića, prelepih ikona Rafaila Momčilovića i zidova koji su oslikani veštom rukom ruskog slikara Andreja Bicenkoa, posebnu pažnju privlači po mnogo čemu jedinstveni luster.

Sačinjen od puščanih i pištoljskih metaka iz Velikog rata, srpskih oficirskih sablji, topovske municije i delova vojničkih sanduka, ovaj polilej predstavlja pravi rariret i dragoceni primerak takozvanog trenč arta ili ratne umetnosti. Iako su izgled i značenje neobičnog lustera više puta pogrešno tumačeni, njegova simbolika je poprilično jednostvna i gotovo isključivo vezana za Prvi svetski rat.

Polilej označava „svetla sa puno ulja“, tačnije kandilo koje se pali radi molitvenog i duhovnog uznošaja. Svetlost i molitvene suze koje stalno kaplju na oružje, potrebni su da svetle sa porukom da više nikad ne bude takvog bezumlja kakav je bio Veliki rat. Ovakva poruka, nesvakidašnji izgled, ali i uzbudljiva istorija, čine crkvu Ružicu posebnim i nezaobilaznim mestom najpoznatije beogradske tvrđave – Kalemegdana.