Istočna podgorina planine Kučaj prepuna je speleoloških lokaliteta. Verovali ili ne, postoji čak 222 pećine u blizini sela Zlot. A u ovom carstvu pećina nalazi se čitav jedan sistem pećina star više od 10.000 godina.
Mandina i Vodena pećina, Hajdučica, Vernjikica i Lazareva pećina su imena koja želite da zapamtite. Ovaj podzemni sistem poznat je pod zajedničkim imenom Zlotske pećine. Ovaj intrigantni pećinski kompleks, koji se nalazi u istočnoj Srbiji, nadomak ulaza u Lazarev kanjon, tek odnedavno privukao je pažnju istraživača.
Prepune neverovatnih legendi i jedinstvenih pećinskih ukrasa, svaka od njih predstavlja raj za istraživače. Ipak, dve pećine koje će vas zasigurno začarati su Lazareva pećina i Vernjikica. Da li ste spremni da čujete njihove priče nakon kojih ćete svom silom želeti da ih posetite?
Vernjikica se nalazi samo 1.5 km od Lazareve pećine, u kanjonu Lazareve reke. Ova pećina, koja je svoje ime dobila od starovlaške reči “var” što znači krečnjak, spada u suve pećine.
To je vrlo bitna informacije za speleologe jer oni znaju da je krečnjak taj koji omogućava stvaranje neverovatnih pećinskih ukrasa. Upravo zbog toga je 1015m dugačka Vernjikica poznata po stalagmitima i stalaktitima najrazličitijih oblika i boja koji su gusto raspoređeni na 13,000 m2.
Počećemo od opisa njenih velelepnih kamenih dvorana. Po ulasku u pećinu čeka vas “Priјеmnа” dvoran, zatim “Kаskаdnа”, “Vilingrаd”, “Pоnоr”, “Kоlоsеum”, “Мrаmоrје”, “Sаlа оružја”, “Меrmеrnа” i “Sipаrskа”dvorana.
Prava znamenitost pećine Vernjikice je dvorana “Koloseum”. Visoka 59 m i prečnika 60 m, ova dvorana kružnog oblika jedna je od najvećih i najviših kamenih dvorana u Srbiji. Dvorana “Vilingrad” je proglašena najlepšom zvog svog raznovrsnog pećinskog nakita.
Međutim, ono što se nalazi unutar ovih dvorana je to što najviše privlači pažnju ljudi. Speleolozi su najinteresantnijim oblicima dali krajnje slikovita imena te će vas, na primer, po ulasku u dvoranu “Koloseum” dočekati 11,5 m visok “Kolos”, koji je ujedno i zaštitni znak Vernjikice, a na ulazu u “Vilingrad” džinovski crveni stub od 8 metara. U ovoj pećini takođe možete naići i na “Godzilu”, stalagmit neobičnog oblika i visine 10 m.
Zaoravo, svaka dvorana ima svoj “prepoznatljivi nakit.” Sala oružija dobila je ime po stalaktitima koji su u obliku kopalja, strela, bodeža i mačeva. U Mermernoj dvorani nalazi se nakit od kristalnog kalcita u obliku korala. A postoji i još interesantnih oblika sa još interesantnijim imenima poput “Pećinskog čoveka”, “Babe”, “Obeliska”, “Košnice”, “Obeliska”, “Venere” i “Srebrne jele”.
Preko Lazareve reke koja protiče kroz istoimeni kanjon sagrađen je veliki viseći most za pešake koji vodi pravo u Lazarevu pećinu. Ova 1592 m dugačka pećina, zvana još i Zlotska, ima dva kanala, suvi (fosilni) i rečni (aktivni), koja je formirala reka i prostire se na neverovatnih 52,000 m2.
Toliko stvari čini ovu pećinu posebnom. Prva je što je ona višeslojno arheološko nalazište što dokazuje grnčarija, oruđe i nakit koji potiču iz razdbolja od bakarnog, preko kasnog bronzanog do gvozdenog doba. Tako da, ukoliko volite arheologiju i istoriju, ova pećina biće prava poslastica za vas. Moći ćete čak da vidite i dodirnete okamenjene kosti praistorijskih lavova i medveda koji su živeli na ovom lokalitetu.
Pored ovih neprocenjivih objekata, u Lazarevoj pećini naći ćete i mnoštvo legendi. Priča se da su se u njoj tokom vladavine Turaka krili hajduci i da su zbog toga Turci zagradili ulaz u pećinu. Međutim, planove im je pokvarila podzemna reka koja je odlučila da poteče baš tim putem i razruši ovu prepreku. Potom, tu će i legenda o “Devojačkoj sobi” u kojoj su hajduci krili srpske devojke kako ih Turci ne bi odveli u harem. Prilaz ovoj prostoriji postepeno se sužava do te mere da se kroz ulaz u nju može provući samo jedna osoba. Turci su, naime, prvo proturivali glavu koju je dočekivala mačeta.
Osim praistorijskih životinja, pećinskih ljudi i hajduka, ova pećina ima još stanovnika. U Dvorani slepih miševa nalazi se čak 24 od 27 vrsta slepih miševa koliko ih ima u Evropi. Ona je zatvorena za posetioce zbog očuvanja osetljivog ekosistema.
I na posletku vredi pomenuti da i Lazareva pećina, poput Vernjikice, ima svoj “set pećinskog nakita”. Ulazna i Koncertna dvorana imaju neverovatne ukrase od kojih su najviše zadivljujući “Bizonova glava”,“Luster”, “Fоntаnа”, “Dirigеnt”, “Оrkеstаr”, “Slаpоvi” i “Kulа knеzа Lаzаrа” , koja je dobila naziv, kao i pećina, po knezu Lazaru, koji se tu skrivao sa svojom vojskom.
Ova pećina obiluje i ogromnim brojem krečnjačkih koritia, tj. kadica. U dvorani po imenu “Čipka”, posetioci mogu videti bezbroj kadica, ispunjene vodom koja svetluca posebnim bojama i sjajem, i baciti novčić u fontanu za sreću u ljubavi.
Lazareva pećina zajedno sa Vernjikicom i kаnjоnоm Lаzаrеvе rеkе zаštićеnа kао spоmеnik prirоdе.
Naslovna fotografija: Dalibor Tomić