Romantična i setna igra života i smrti koju u samo tri sata izvode insketi Palingenia longicauda u narodu prozvani Tiski cvet svakog juna okupi stotine ljudi na Tisi na izlazu iz Kanjiže ka Horgošu. Ovaj jedinstveni prirodni fenomen u Evropi može da se vidi još samo na Tisi, u Srbiji i Mađaraskoj.
U suton kada junsko popodnevno sunce zarumeni Tisu sa dna ove ravničarske reke, nakon tri godine mirovanja, bele larve insekta Tiski cvet se bude i pretvaraju u graciozna bića svilenkastih krila koja nad staklenom površinom reke izvode ljubavni ples u kome stvaraju buduću generaciju larvi i umiru.
Palingenia longicauda je jedinstvena vrsta vodenog cveta (Ephemeroptera) čija larva tri godine živi u rečnim biljkama a potom krajem proleća i početkom leta, u zavisnosti od vodostaja i temperature vode izleće na površinu reke. U vrtlogu nespretnog letenja insekti se pare, a potom prvi ugine mužijak, dok ženka živi još samo toliko da položi jaja na površinu reke.
Uzrok nestanka Tiskog cveta iz evropskih reka
Pre jednog veka vodeni cvet Palingenia longicauda cvetao je u mnogim ravničarskim rekama Evrope. Šta je doprinelo njegovom nestanku? Ekolozi kažu da je kombinacija zagađenja vode iz teške industrije i izgradnja na obalama reka uništila prirodna staništa larvi ovog insekta. Nakon zatvaranja mnogih fabrika iz komunističkog perioda, početkom devedesetih godina 20. veka, evropske reke su se značajno pročistile, pa se čak u okviru nekih ekoloških projekata pokušava vratiti Tiski cvet u njih ubacivanjem jaja uzetih iz Tise.
Tokom svog kratkog života Tiski cvet se ne hrani već ispuni vazduhom svoja creva što mu omogućava lakše isplivavanje na površinu i let. Krije se u košuljici koju odbaci kada uz pomoć vazduha ispliva na površinu, a pošto nije precizan letač, njegov let je nesiguran i vezan za vodenu površinu. To ga ujedno i razlikuje od drugih vodenih insekata.
Dugačak je 8-12 centimetara, a razmak njegovih krila od kojih su prednja znatno veća od zadnjih, dostiže 6-7 centimetara.
Ceo ovaj spektakl meštani su nazvali “Cvetanje Tise” i u njemu uživaju svake godine. Stari žitelji ravnice znaju da prepoznaju dan kada će najveći broj ovih vodenih cvetova prekriti površinu Tise, pa poslednjih godina imaju i sve više gostiju koji čak iz inostranstva dolaze da pogledaju prizor koji se jedino na Tisi i da videti.
Ova kratka predstava životnog ciklusa živih bića godinama pleni veliku pažnju posmatrača, oduševljavajući ih i rastužujujući ujedno, a Vojvodina postaje prepoznatljiva po ovom nežnom krilatom insektu koji od života ima samo jedan dan.
Foto: Wikimedia Commons, Derzsi Elekes Andor pod Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license.
Related Articles
