Smederevska tvrđava građena je tolikom brzinom da su njeni graditelji umirali od iznemoglosti, a narod je krivca za tragedije pronašao u despotici Jerini (Irina Kantakuzin) i nazvao je “prokleta”
Smederevska tvrđava je jedna od najvećih srednjovekovnih ravničarskih tvrđava u Evropi i poslednje veliko delo srpske arhitekture iz ovog perioda.
Istorija na ovim mestu još uvek živi – grobnica plemkinje sa srednjovekovnim nakitom iskopana je 2012. godine. Zbog ovoga, kao i zbog činjenice da radovi još uvek traju, ovo je mesto koje svi zaljubljenici u arheologiju i istoriju moraju da posete.
A kada jednom budete ovde… ko zna… možda pronađete i legendarno blago proklete Jerine!
Smederevska tvrđava sastoji se iz Velikog i Malog grada. Mali grad su zapravo ostatci nekadašnjeg dvorca u kome je živela despotova porodica i plemstvo. Veliki grad podignut je nešto kasnije i u njega se sklanjalo stanovništvo prilikom turskih osvajanja.
O zidanju ove tvrđave postoje mnoge legende i predanja koja i danas možete čuti od meštana i lokalnih vodiča. Jedna od njih kaže da je despot Đurađ Branković usnio san u kome mu je rečeno da se novi grad mora nalaziti na reci i da je posle toga naredio podizanje tvrđave na ušću reke Jezave u veliki Dunav.
Tokom izgradnje grada kamen je donošen iz Viminacijuma, sa Kosmaja i iz tvrđave Ram na Dunavu.
Zbog velike brzine kojom je smederevska tvrđava građena, mnogi graditelji su umrli od iznemoglosti radeći na građevini. Za glavnog krivca, narod je proglasio despoticu Jerinu – ženu despota Đurđa kojoj je i do danas ostalo ime “prokleta”.
Tako je verovatno i nastala legenda o blagu koje je ona, pre nego što su osvajači prodrli u utvrđenje, zakopala negde na teritoriji tvrđave, da ga nikada ne nađu. I kako zaista nikada ništa slično nije pronađeno na ovim prostorima, ako žudite za avanturom i maštate o tome da postanete Indijana Džouns, u smederevska tvrđava pružiće vam priliku da probate da ostvarite svoj san.
Iskopavanja u tvrđavi i dalje traju, pa ako posetite ovo mesto zaista ćete imati utisak da se istorija dešava bukvalno pred vama!
Radovima na otkopavanju temelja još uvek veoma misteriozne crkvice u okviru tvrđave za koju se sa sigurnošću ne zna kada je prvi put podignuta, pronađen je grob za sada nepoznate plemkinje i nakit neprocenljive vrednosti u njemu. Vaze, predmete od keramike i srednjovekovno oružje, više se ni ne broji, a sve ovo se može pogledati u obližnjem smederevskom muzeju.
Čak iako niste ljubitelji istorije, smederevska tvrđava ima šta da vam ponudi. Ovde se preko leta održavaju mnogobrojne manifestacije i žurke koje mističnost i drevna otmenost tvrđave pretvaraju u nezaboravne događaje. Preko leta, najpoznatija je pozorišna manifestacija “Tvrđava teatar”. Za one koji Srbiju posećuju u septembru, tu je “Smederevska jesen” – najstariji praznik grožđa i vina u državi, kada tvrđava ponovo oživi i povrati stari sjaj.
Zbog stalne pretnje od Turaka, Mali grad je podignut za samo dve godine i bio je gotov 1430. godine. Crvenom opekom na kuli “Krstači” i danas stoje utisnute reči: “Hristu Bogu blagoverni despot Đurađ, gospodin Srbljem i pomorju zetskom. Naredbom njegovom sazida se ovaj grad u godini 6938 (1430)”.
Smederevska tvrđava ima trougaoni oblik i 25 visokih kula po kojima je i danas prepoznatljiva. Ona je dugo odolevala osvajačima. Kada je 1459. godine konačno pala pod tursku vlast, bio je to i kraj srednjovekovne srpske države.
Smederevska tvrđava je bila izuzetno očuvana sve do sredine XX veka. Tada se, tokom II svetskog rata, tu desila velika eksplozija municije koja je oštetila tvrđavu i uništila ogroman deo Smedereva. 1946. godine tvrđava je stavljena pod zaštitu države, a njena konzervacija i dalje traje.
Gde je smederevska tvrđava i kako do nje stići?
Smederevo i smederevska tvrđava nalaze se na obali Dunava u krajnjem severoistočnom delu Šumadije na svega 46 kilometara od srpske prestonice. U blizini grada nalazi se evropski auto-put E-75 Beograd – Niš kao i magistralni put iz Kovina te se do Smedereva najlakše stiže automobilom ili autobusom.
Ukoliko u Smederevo dolazite iz Beograda kolima najbrže ćete stići smederevskim putem preko Grocke (46 km) i auto-putem E-75 pravac prema Nišu (55 km).
Budući da se Smederevo nalazi u blizini prestonice na raspolaganju su vam redovni autobuski polasci iz Beograda sa autobuske stanice Lasta.
Pored autobuske stanice u Smederevu nalazi se i železnička stanica, a budući da se Smederevo nalazi na glavnoj pruzi možete posetiti ovaj grad i železnicom.
Kada stignete u Smederevo lako ćete pronaći i Smederevsku tvrđavu budući da se ona nalazi prekoputa autobuske i železničke stanice na obali Dunava.
Kad ste već ovde, ne propustite…
…čašicu “Smederevke”, kvalitetnog belog vina koje se pravi od istoimene sorte grožđa koja je proslavila ovu bogatu vinogradarsku oblast. Svakog septembra grad je domaćin “Smederevske jeseni”, jedne od najstarijih manifestacija u Srbiji koje se organizuju u slavu grožđa, berbe i vina.
Tokom letnjih meseci obavezno posetite Tvrđavu gde se na Donjem gradu održava “Tvrđava teatar”, međunarodni pozorišni festival pod otvorenim nebom.
Takođe ne smete propustiti priliku da istražite samu Tvrđavu i otkrijete zašto su o njoj ispričane brojne legende o skrivenom blagu i “prokletoj” despotici Jerini.
Nakon obilaska Tvrđave posetite i hram Svetog Georgija u samom centru Smedereva, jednu od najlepših i najprostranijih crkava u Srbiji.
Ukoliko ste “gladni” arheoloških otkrića, posetite arheološko nalazište Belo brdo u Vinči – kolevci evropske civilizacije. Vinča se nalazi na svega sat vremena od Smedereva.
