Manastir Sopoćani

Freske manastira Sopoćani, čiji naziv na staroslovenskom znači “izvor”, predstavljaju remek-dela slikarstva ovenčana svetskom slavom.

Manastir Sopoćani, posvećen Svetoj Trojici, podigao je srpski kralj Stefan Uroš I (1243-1276) nedaleko od izvora reke Raške, na 17 kilometara od Novog Pazara. Zadužbina trećeg sina kralja Stefana Prvovenčanog svojom veličinom i lepotom nadmašuje sve do tada izgrađene srpske crkve.

Freske manastira Sopoćani su pravo remek-delo umetnosti, što je mnogo godina kasnije Sopoćanima donelo svetsku slavu. Danas je ovo jedan od najznačajnijih srpskih kulturnih spomenika, koji je 1979. godine uvršćen na listu svetske baštine UNESCO.

Tačan period izgradnje manastira Sopoćani nije poznat, ali je to najverovatnije bilo oko 1260. godine što je utvrđeno u odnosu na činjenicu da je živopis manastira nastao šezdesetih godina 13. veka. Sopoćani predstavljaju izvanredan primerak raške škole graditeljstva. Ime potiče od staroslovenske reči “sopot”, što znači “izvor”.

Sopoćanska crkva ima oblik trobrodne romaničke bazilike sa masivnom polukružnom apsidom na središnjem delu naosa, a uz crkvu se nalazi i veliki zvonik. Fasada crkve je bila obložena fresko-malterom, a zatim obojena ornamentikom u beloj, oker i karmin boji. Tokom vekova fasadna ornamentika je izgubljena.

Unutrašnjost crkve ukrašena je dekoracijama u obojenoj štuko-plastici. Sopoćansko fresko slikarstvo u znatnoj meri je očuvano zahvaljujući kvalitetnoj izradi i predstavlja jedno od najvećih dostignuća monumentalnog zidnog slikarstva u Srbiji. Najznačajnije oslikane zidne površine se nalaze u centralnom brodu hrama, tj. u oltaru, naosu i priprati.

Čuvena je grandiozna kompozicija Bogorodičinog Uspenja, koja se nalazi na zidu glavnog dela hrama. Ova veličanstvena scena urađena je na površini preko 30 kvadratnih metara. U središtu kompozicije se nalazi odar Bogorodice uz koje stoje Hrist, anđeli, apostoli, arhijereji i mnogi junaci pognutih glava.

Uspenje_presvete_Bogorodice_-_Sopocani — Freska “Uspenje presvete Bogorodice”

Od izuzetnog istorijskog i umetničkog značaja su i freske sa scenama iz života Svetog Simeona, odnosno Stefana Nemanje, osnivača srpske srednjovekovne dinastije Nemanjić. Ove kompozicije prikazuju njegovu smrt i prenos moštiju u Studenicu. Veliki broj fresaka je dobro očuvan uprkos dugoj zapuštenosti, a samo zlatni listići sa fresaka nisu odoleli vremenu.

Kralj Stefan Uroš I nije odmah nakon smrti bio sahranjen u manastiru. Naime, njega je 1276. godine sa prestola zbacio najstariji sin Dragutin, nakon čega se Uroš zamonašio i povukao u manastir u Humu. Tek nakon 1282. godine i dolaska na presto kralja Milutina, telo Uroša je prebačeno u pripremljen grob u manastiru.

Sopoćani su bili u ruševinama i napušteni više od dva i po veka nakon što su razoreni od strane Turaka.

Manastir je obnovljen u prvoj polovini 20. veka, a zatim je ponovo oštećen u Drugom svetskom ratu. Nakon rata, pa sve do danas traju restauratorski i konzervatorski radovi na očuvanju ovog dragulja srpske srednjovekovne arhitekture i ktitorstva.

Gde se manastir Sopoćani i kako do njega stići?

Sopoćani se nalaze u centralnoj Srbiji, kod Novog Pazara koji je udaljen od Beograda 290 km.

Ako dolazite automobilom iz pravca Beograda, najbolje je da idete putem koji preko Ibarske magistrale vodi prema Podgorici, preko Lazarevca, Ljiga, Preljine, Kraljeva i Raške.

Sopoćani se nalaze na brdu, 10 km zapadno od grada na kome se, takođe, nalaze ostaci starog grada Ras, Sopoćani i Crkva svetih apostola Petra i Pavla.

Kada ste ovde, ne propustite…

…crkvu svetih apostola Petra i Pavla koja se takođe nalazi pod zaštitom UNESCO a nalazi se nalazi se na početku puta za Đurđeve stupove, u podnožju brda, na samo 2 km od Novog Pazara.

Prošetajte Novim Pazarom i osetite mešavinu Istoka i Zapada, Hrišćanstva i Islama. Ne izostavite Staru čaršiju a u njoj Novopazarsku tvrđavu iz 15 veka. Spomenike islamske kulturne baštine: Altun – alem džamiju, sagrađenu u prvoj polovini XVI veka, kao i Ahmed Vojvoda džmiju – jednu od najstarijih građevina u Novom Pazaru, a potiče iz istog perioda.

Pored spomenika kulture, okolinu Novog Pazara odlikuje savršena priroda. Zbog toga, ne propustite da odete do kanjona Uvca – “srpskog Kolorada”, smešetenog u specijalnom rezervatu prirode Uvac, u Pešterskoj visoravni, kada se krene ka Sjenici.

Ako pođete na drugu stranu, i prođete Rašku, nailazite na Kopaonik, jednu od najlepših i najposećenijih planina Srbije, koja i leti i zimi pruža različite mogućnosti za kvalitetan odmor i zabavu, a u zimskom periodu idealne uslove za sportove na snegu.

Na samo 32 km severno od Novog Pazara nalzi se Golija – planinski turistički centar sa savremeno uređenim ski-stazama ali i širokim proplancima za šetnje i planinarenje.