Za razumevanje misteriozne egipatske “Knjige mrtvih” izuzetan značaj imaju beogradska mumija i sam kovčeg u kome počiva
Iako u svetu postoje znatno bolje očuvane mumije sa daleko većim bogatstvom, beogradska mumija i njen značaj imaju planetarne razmere.
Ustanovljeno je da čudnovato gusto navijeni papirusni svitak otkriven blizu njenog srca predstavlja jedan od retkih primeraka najpotpunije verzije misteriozne egipatske „Knjige mrtvih“, dela koje vekovima intrigira čitavo čovečanstvo.
Štaviše, svitak je u potpunosti čitljiv što daje nadu da bi mogao pružiti potpuni uvid u ovaj svojevrsni vodič kroz onostrani svet starog Egipta.
Na samom kovčegu u kome beogradska mumija počiva nalazi se 191. poglavlje knjige mrtvih – „Za povratak duše u telo‟.
Kako je ovako značajan element svetskog nasleđa uopšte dospeo u Beograd?
Još daleke 1888. godine, građani srpske prestonice u čudu su posmatrali mumifikovane ljudske ostatke koji su bili izloženi u Narodnom muzeju.
Novopristigli misteriozni stanovnik srpske prestonice “doputovao” je te iste godine u pratnji već ostarelog Hadži Pavla Riđičkog, plemića, mecene i svetskog putnika. Hadži Pavle kupio je ranije te godine u Luksoru u Gornjem Egiptu tada još neindentifikovanu mumiju koju je poklonio Narodnom muzeju u Beogradu.
Mumija je bila izložena u staklenoj vitrini u „Sali mumije“, „da je narod srpski gledi i njome stvarno se pouči o jednom naročitom običaju starih Misiraca‟, kako je govorio tadašnji kustos muzeja Mihailo Valtrović.
I kao da nije prebrodila svoju odiseju, mumija je često premeštana, a tokom Prvog svetskog rata oštećena je u austrougarskom bombardovanju Beograda.
Vremenom je polako pala u zaborav, dok 1986. godine nije bila pozajmljena Galeriji umetnosti nesvrstanih zemalja “Josip Broz Tito” u Podgorici. Tri godine kasnije, Katedra za arheologiju Bliskog istoka Filozofskog fakulteta u Beogradu pokrenula je inicijativu za ustupanje mumije fakultetu. Tako se ona vratila u Beograd 1991. godine i stigla u ovu instituciju u kojoj se i danas nalazi.
Tek početkom XXI veka, nakon više od veka skrivanja u mraku muzejskih depoa Srbije, iščitavanjem hijeroglifa izgovoreno je ime mumificiranog stanovnika Beograda – Nesmin.
Nesmin ili „onaj koji pripada bogu Minu‟ bio je sveštenik zadužen za odeću i oblačenje statue božanstva u hramu boga plodnosti Mina.
Poticao je iz Akhmima, grada na oko 200 kilometara nizvodno od Luksora, a svi muški članovi njegove porodice bili su sveštenici i nosioci istog zaduženja.
Nesmin u trenutku smrti nije imao više od 50 godina, te je na osnovu datiranja utvrđeno da beogradska mumija potiče iz Ptolomejskog perioda oko 300 godine p.n.e.
Grobnice u Akhmimu bile su često na meti pljačkaša pa je pravo čudo da je Nesmin sa u potpunosti očuvanim blagom stigao do Srbije. Kovčeg od tamariksovog drveta oslikan je plavom, zelenom, žutom, crvenom, crnom i belom bojom.
Beogradska mumija je bila prekrivena pokrovom od perili a pronađeni su i amulet boginje Maat i ib-srce od zlata, džed-stub amuleti od fajansa, dva amuleta koja prikazuju tzv. Oziričinu trijadu – bogove Neftis – Horus – Izida, udžat-oko od lapis lazulija, kao i predstave Izide i Neftis u žalidbenom položaju. Svi ovi amuleti služili su pokojniku kao magijska zaštita na onome svetu.
Nesmin je mumificiran tehnikom koja je primenjivana od 2. milenijuma p.n.e. kada su uklanjani svi organi sem srca i bubrega, uključujući i mozak koji se posebnom metodom ukanjao kroz nos pokojnika. Ceo proces trajao je 40 dana. Nažalost usled decenija neodgovarajućeg čuvanja i rukovanja, glava, trup i noge ostali su razdvojeni u masi istrulelih lanenih ovoja, smole, kostiju, tkiva, papirusa…
Uprkos tome, zbog njenog posebnog značaja istraživanja su nastavljena pa je ispitan i DNK beogradske mumije, a 2011. godine Nesmin je dobio i 3D rekonstrukciju lica tako da danas znamo kako je beogradska mumija izgledala pre više od 2. milenijuma.
