Nastala iz obrednih pesama, srpska narodna muzika danas je prepoznatljiva kao turski melos, dok zabavna muzika u stopu prati svetska dešavanja.

Kod Srba se oduvek pevalo i sviralo u svim prilikama, a neka muzika i pesme iz davnina sačuvale su se i do današnjih dana. Tako se u vreme suše u nekim srpskim selima i danas mogu videti dodole – devojke ukrašene lišćem i cvećem koje pevaju obredne pesme dozivajući kišu. Još u srednjem veku vizantijski istoričari su ostavili zapise o muzičarima, pevačima i sviračima na trubama i žičanim instrumentima kod Južnih Slovena.

Tragovi ove tradicije verovatno su ono što danas poznajemo kao dodolske pesme i igre. U sušno doba godine, u selima Srbije i danas je moguće videti devojke koje, kao gorske vile, odevene u lišće i cveće, pevaju i igraju moleći boga za kišu. One su dodole – devojke koje postaju deo prirode ponovo oživljavajući stari slovenski običaj da se kroz ples i pesmu obraća bogovima i moli za pomoć.

Istorijski gledano, na tradicionalnu ili “izvornu” muziku regiona Balkana uticala je naročito turska, ali i evropska muzika. Neki srpski kraljevi krunisani su uz zvuke bubnjeva i gusala, dok su drugi dočekivani trubama. Većina tragova o muzici tog doba sačuvana je u delima likovne umetnosti – Miroslavljevom jevanđelju, freskama u manastirima …

Kao narodna igra Srbije poznato je kolo, čija se izvedba razlikuje od regiona do regiona, a najpoznatija su Užičko kolo i Moravac. Nezaobilazna su na svadbama i većim veseljima. Na svim lokalnim grupnim manifestacijama i turisti su pozvani da se oprobaju u folkloru i preplitanju nogu uz zvuke harmonike. Kažu da je jednom davno, na Beogradskoj tvrđavi, kolo igrao i tadašnji američki predsednik Džimi Karter.

Zvuci narodnih pesama i šlagera u Srbiji su se začuli sa nastankom građanskog društva, a centri okupljanja počinju da budu srpske kafane. Tu su, do duboko u noć pevali i stvarali umetnici koji će kasnije postati kultna imena srpske narodne muzike.

Otvaranjem Radio Beograda 1929. godine zvuci ovih pesama preneti su iz kafana na radio, najveći majstori svog zanata stali su pred mikrofone radio studija, a Srbija je dobila prve prave “zvezde”. Sofka Nikolić – “kraljica Skadarlije”, kako su je još zvali, obeležila je zlatno doba srpske narodne muzike i postala najtraženija pevačica u dotadašnjoj istoriji. Njen glas se čuo u svim tadašnjim evropskim centrima – Berlinu, Budimpešti, Beču, Parizu…

Kasnijih godina, neke od najvećih hitova narodne muzike otpevale su Silvana Armenulić, Lepa Lukić i Predrag Cune Gojković. Narodna muzika i sećanja na nju i dalje žive u Srbiji i gosti iz inostranstva je mogu čuti na koncertima i nastupima Bilje Krstić, braće Teofilović ili Gorana Bregovića.

Zabavna, pop i rok muzika u Srbiji nastaje pedesetih godina 20. veka, a veliku popularnost i orginalnost stiče 30 godina kasnije. U muzičku “ekstazu” pri svakom susretu sa publikom prvi je padao Đorđe Marjanović – najveća ikad zapamćena zvezda sa ovih prostora. Sa publikom je plakao, bacao sako i u zanosu padao na kolena, a broj njegovih obožavatelja merio se stotinama hiljada.

Muzika i njen razvoj kod nas doživeli su preokret osnivanjem legendarne grupe “Bijelo Dugme” 1974. godine. Zasigurno jedna od najvećih grupa u istoriji srpske muzike pokrenuće i jedan novi talas koji su kritičari nazivali “pastirskim rokom” – spojem folk i rok muzike.

Član grupe bio je i Goran Bregović koji je posle odlaska iz benda postao jedna od najvećih zvezda sa Balkana. Iako “Bijelo Dugme” više ne postoji, njegove pesme i dalje se mogu čuti na skoro svim žurkama u Srbiji, a danas ih pevaju i oni koji nisu bili ni rođeni u vreme njihovog nastanka.

Tags

Etno muzikaIstorijaKulturaMuzikaTradicionalna muzikaUmetnost

Leave a Reply

Related Articles