Druga deonica organskog putovanja kroz Srbiju vodi u brdsko-planinske predele zapadne Srbije. Tu su Podrinjske planine, Valjevske planine, Zlatibor, Tara, Zlatar, Golija… Šume, livade, proplanci, pašnjaci, male varoši, sela i zaseoci – sažeta su slika zapadnog podneblja. Naše tematsko putovanje počinje u slikovitoj i čistoj Azbukovici.
U kristalnom prirodnom okruženju Ljubovije pre više od dve decenije preduzimljivi Zlatko Milutinović osnovao je preduzeće koje se bavi preradom jagodičastog voća. On je okupio ovdašnje voćare i obučio ih savremenim metodima proizvodnje. Danas, okružena malinjacima i kupinjacima, hladnjača ove zadruge prerađuje organsko voće najfinijeg kvaliteta. Uz obilazak voćara, na „listi turističkih preporuka“ nalaze se Sokolske planine i čudesna reka Gradac, kanjon Trešnjice, Tribuće, te neosvojiva tvrđava Soko grad.
ARILJE – PRESTONICA MALINE
U blago brdovitim predelima kroz koje protiču čiste planinske reke Rzav i Moravica nalazi se varošica Arilje, koja je poznata kao glavni centar srpskog malinarstva. „Ariljska malina“ domaći je brend koji je u postupku zaštite geografskog porekla. Većina žitelja ovog kraja bavi se proizvodnjom „crvenog zlata“, pa su ljudi zbog poštovanja prema voću koje ih hrani u centru grada podigli Spomenik malini. U ovom gradu preduzimljivih ljudi posluje i kompanija BMD, koja prerađuje organske maline i kupine. Na paleti njenih proizvoda nalaze se smrznuti voćni „miksevi“ koji sadrže i divlje plodove: šumske jagode, ribizle i borovnice.
Sa sloganom „Dobrodošli u svet organskih gljiva i bobičastih plodova“ BMD je osmislila i čitavu paletu proizvoda poreklom iz šuma zapadne Srbije.
Uz organske darove podneblja, kao što su ariljska malina i šumske gljive, „esencije“ ukusa ovog kraja nalaze se u užičkoj pršuti, zlatarskom siru, lekovitoj rakiji kleki, lepinjama s kajmakom… A gusti turistički putokazi upućuju na čarobna mesta te regija: Nacionalni park Taru, kanjon reke Drine, park prirode Mokru goru i „Šargansku osmicu“, planinu Zlatibor, rezervat biosfere i park prirode Goliju, koja se nalazi pod zaštitom Uneska, meandre čudesne reke Uvac…
Malina je preuzela primat od šljive, koja je bila simbol za srpsko voće. U selu Osečina svake jeseni održava se Sajam šljiva, koji promoviše „srpsku kraljicu voća“ i njene tradicionalne proizvode: rakiju šljivovicu, sušene šljive, marmelade… Zanimljiv je podatak da u ataru Podgorine raste oko milion stabala šljive. U Evropi posebno je poznat visok kvalitet domaćih sušenih organskih šljiva, koje su sastojak najpoznatijih muslija i voćnih jogurta.
JAGODE, BOROVNICE I UKUSI ŠUMA
Središnjim delom zemlje dominira Kopaonik – po prostranstvu najveća i najviša planina Srbije. Oko Kopaonika zvezdasto se prostiru venci manjih planina. Taj izrazito planinski kraj oštre klime poznat je po obilju lekovitih voda i svojim zdravim šumama.
Putovanje kroz Organsku Srbiju nastavljamo istočnim padinama Kopaonika, zaustavljamo se u gradiću Brus, gde se po starim recepturama priprema možda najukusnija poslastica Srbije – slatko od šumskih jagoda. Od rukom ubranih mirisnih bobica koje obilato rastu po obroncima Kopaonika priprema se slatko jedinstvenog ukusa. Da bi bilo i ukusno i hranljivo kuva se u domaćem ambijentu, u velikim šerpama, na pećima na drva. Ukuvava se lagano, satima, baš onako kako su tu poslasticu nekada pripremale naše bake. Slatko od šumskih jagoda proizvod je „Foodlanda“ – jedne od vodećih domaćih prehrambenih kompanija i deo je palete njenih organskih proizvoda.
A sa Kopaonika – krova Srbije – turistički putokazi vode nas ka banjama lekovitih planinskih voda: Jošaničkoj, Mataruškoj, Vrnjačkoj, Ribarskoj…. i nekim od najdragocenijih kulturno-istorijskih spomenika srednjovekovne Srbije.
tekst: Milena Mihaljčić
fotografije: Dragan Vildović
Related Articles
