Srpska književnost, iznikla iz srednjovekovne narodne umetnosti, svojim bogatstvom stekla je vanvremenski značaj i priznanja, a specifična je i po ćiriličnom pismu gde jedan znak označava jedan glas.
Posebnost kojom je prožeta srpska književnost od samih začetaka pa do danas obogatila je raskošnu baštu svetske književnosti. Zbog toga je u UNESCO biblioteci “Pamćenje sveta”, među najznačajnijim delima svetske književnosti našlo mesto i Miroslavljevo jevanđelje – prvi sačuvani spomenik srpske pismenosti iz 12. veka. Takođe, srpska književnost se okitila i jednom Nobelovom nagradom za književnost, koju je za roman “Na Drini ćuprija” 1961. godine, dobio srpski pisac Ivo Andrić.
Srpska srednjovekovna književnost započela je prevodima dela sa grčkog, latinskog i drugih jezika. Njen razvoj vezuje se za nastank i sudbinu države. Najveći uticaj na razvoj srpske srednjovekovne književnosti imao je manastir Hilandar u Svetoj Gori, duhovnom središtu pravoslavnog sveta. U srpskoj srednjovekovnoj književnosti preovlađuje retorska proza, dok su stihovi bili retki.
Za vreme turske vladavine ovim prostorima, razvila se velika usmena epska i lirska književnost izuzetne lepote. Ona se prenosila sa “kolena na koleno”, usmenim putem, a najlepše su je pevali i pripovedali narodni pevači uz gusle. Proizvod mašte narodnog umetnika ili zasnovane na stvarnim događajima kojima je onda svako ponešto dodavao, priče i pesme srpskog naroda su jedinstvene lepote i plene svojom originalnošću.
Više legende nego istorija, srpske epske pesme ovekovečile su književnost sa ovih prostora kao značajna obeležja davno prohujalih vremena i opevale heroje dostojne večnosti koje kroz pesme mogu da upoznaju i sadašnje generacije.
Narodne pesme, priče i verovanja, prikupio je i objavio Vuk Karadžić, slavni reformator srpskog pisma koji je uveo pravilo- jedno slovo označava jedan glas. Osim u Srbiji, danas se ovo pismo upotrebljava u jezicima nekolicine južnoslovenskih naroda.
Zahvaljujući Vuku Stefanoviću Karadžiću, književna baština srpskog naroda poznata je i današnjim generacijama, a većina stanovništva sa ovih prostora odrasla je slušajući upravo ove pesme i priče.
Tako je, prema predanju, jednom davno i Vuk Karadžić slavnom nemačkom piscu Johanu Volfgangu Geteu ispričao pesmu “Hasanaginica”, a Geteu se ona toliko svidela da je godine posvetio učenju srpskog jezika ne bi li ovo remek-delo srpske narodne književnosti mogao da čita u originalu.
Jedan drugi književnik i nobelovac, Karl Špiteler za epske pesme sa ovih prostora je napisao: “Tako veličanstvene epske pesme kao što su srpske, od Homerovog doba nije stvorio ni jedan drugi narod”.
Nova arheološka otkrića na lokalitetu Vinča kod Beograda navela su naučnike na diskusiju o pomeranju granice nastanka ljudskog pisma upravo na ove prostore. Naime, na ovom lokalitetu je otkriveno pismo koje potiče iz 5.500 godine p.n.e. Utvrđena je sličnost 22 slova vinčanskog pisma sa ćiriličnom azbukom, tako da se zaključuje da počeci pismenosti u Srbiji datiraju iz ovog perioda.
Ova rubrika će vas opširnije upoznati sa srpskom književnošću i njenim biserima za koje smo sigurni da će, ukoliko ste ljubitelj pisane reči, ostaviti na vas snažan utisak!
