Čari aprila, inače jednog od najlepših meseci u Beogradu, te 1941. pokvarili su miris baruta, dima i pepela. Mir prolećnog jutra omeli su zvuci nemačkih aviona i razornih projektila, a ulicama su se širili jezivi zvuci i zaglušujući strah. Počeo je najrazorniji napad na srpsku prestonicu u istoriji – nacističko bombardovanje Beograda.
Bez objave rata i bilo kakve najave, 6. aprila 1941. glavni grad tadašnje Kraljevine Jugoslavije izgubio je dobar deo stambenog fonda i infrastrukture, a uništeni su i brojni spomenici kulture. Preko 200 zastrašujućih bombardera letelo je nad Beogradom tog paklenog šestoaprilskog jutra. Oni su u četiri vazdušna napada izbacili oko 360 tona bombi. Nažalost, paklu tu nije bio kraj.
U naredna dva dana u napadu na Beograd učestvovalo je 484 aviona, od čega 234 bombardera i približno 120 lovačkih aviona. Precizan broj žrtava nikada nije utvrđen, a najčešće se uzima da ih je bilo 2.274. Nemačke procene govorile su da je žrtava bombardovanja bilo između 1.500 i 1.700.
U surovim napadima na Beograd teško stradali su delovi oko Železničke stanice, Slavije, Senjaka, centra grada i Terazija, vladine zgrade u Nemanjinoj i ulici kneza Miloša, a naročito stambeni kvartovi na Dorćolu. Potpuno je uništena i zgrada Narodne biblioteke na Kosančićevom vencu, pri čemu je izgoreo čitav bibliotečki fond od preko 300.000 knjiga, sa brojnim dragocenim primercima.
Prema rečima istoričara Darka Ćirića, od 19.641 zgrade, koliko je Beograd imao pre rata, 9.365 je uništeno ili oštećeno, dok je 8.000 porodica ostalo bez krova nad glavom.
Prema brojnim istorijskim izvorima, aprilski napad je bio Hitlerova odmazda za 27. mart 1941, kada su zbog potpisivanja pakta sa Nemačkom oboreni vlada Cvetković-Maček i namesništvo čija je prva ličnost bio knez Pavle Karađorđević. Zbog toga je rašireno mišljenje da je bombardovanje imalo isključivo političko-teroristički karakter i da je bilo stvar Hitlerove sujete odnosno lične osvete.
Puč od 27. marta praktično je odredio sudbinu Jugoslavije i trasirao njen put ka bloku zemalja protivnica nacističke Nemačke. Čim je informacija o prevratu dospela u narod, u Beogradu a i širom Jugoslavije, izbile su masovne ulične demonstracije u znak podrške građana puču.
“Bolje rat nego pakt” i “Bolje grob nego rob” bile su parole koje su obeležile čuveni puč. Nakon toga je britanski lider Vinston Čerčil izjavio da je “Jugoslavija pronašla svoju dušu”, a ubrzo su usledili masovni brutalni napadi Nemačke, Italije, Bugarske i Mađarske. Jugoslavija je rasparčana a nacistički okupatori formirali su tzv. Nezavisnu državu Hrvatsku, a onda i Bugarsku.
Jugoslovenska vojska kapitulirala je 17. aprila.
Ovde možete saznati kako je izgledao život u Beogradu u prvim danima Velikog rata, a ovde kako za vreme NATO bombardovanja Srbije.
Related Articles
Đerđef: Umetnost Bezvremenske Srpske Tradicije
November 30, 2024
Spomenik na Kadinjači: Srpski Stounhendž otpora
November 20, 2024
