Vinča, kolevka evropske civilizacije

Najdrevnija neolitska civilizacija Evrope spava na lokalitetu Vinča, na desnoj obali Dunava, nedaleko od centra Beograda.

Kada se pre jednog veka moćni Dunav povukao u svoje korito, ostavio je za sobom veliki dar čitavom čovečanstvu. Čeprkajući po obali, izvesni deda Panta iz naselja Vinča pronašao je čudnu glinenu figuru. Radoznali starac nikada pre ništa slično nije video, pa je u potrazi za objašnjenjem svoje otkriće odneo u Narodni muzej u Beogradu. Nije ni slutio da u svojim rukama drži figurinu napravljenu pred kraj kamenog doba, rukama pračoveka.

Arheolozi su od tada sa velikim uzbuđenjem počeli sa razotkrivanjem mnoštva novih slojeva civilizacije koje je u sebi sačuvao jedan spolja savsvim običan brežuljak u Vinči. Utvrdili su da se na tom mestu nalazilo najveće naselje iz doba neolita, staro više od sedam hiljada godina, i pronašli u njemu ostatke mnogih kultura.

commons.wikimedia.org - Michel wal - vinca figurine figurica — Glinena figurina iz Vinče koja se nalazi u Britanskom muzeju

Arheološko blago Vinče nalazi se na dubini od oko 10.5 metara i sadrži čitavo bogatstvo civilizacijskih slojeva od neolita preko bronzanog doba pa sve do grobnica iz Srednjeg veka.

Ovo nalazište dokazalo je da se sedam hiljada godina pre nove ere na tom mestu nalazila utvrđena metropola. Smatra se da je ona bila centar tadašnje civilizacije koja se prostirala širom današnje Bosne, Srbije, Rumunije, Bugarske, Crne Gore, Makedonije i Grčke.

U Vinči je pronađeno pravo bogatstvo najrazličitijih oružja i oruđa od kamena i kostiju, posuđe, ritualne vaze, nakit, mnoštvo antropomorfnih i zoomorfnih figurina, ostaci praistorijskih kuća kao i veliki broj drugih predmeta izrađenih ovde ili donešenih iz udaljenih oblasti.

Ono što je više od svega čini specijalnom jeste veliki broj identičnih predmeta koji ukazuju na to da su ljudi na ovim prostorima već u kasnom kamenom dobu imali neku vrstu standardizovane proizvodnje. Bili su mnogo mnogo civilizovaniji nego što se u prvi mah mislilo!

Istraživanja govore da su stanovnici Vinče živeli urbanim načinom života, veoma blizu jedni drugima.

Ova drevna metropola je puno puta gorela u požarima, ali su neki od njih učinili veliku uslugu civilizaciji.

Sačuvali su u malteru otiske kuća i mnoge druge predmete koji su nam pomogli da shvatimo kako je živeo naš praistorijski predak.

Vinčanske kuće su bile od blata i peska, smeštene u uskim ulicama, a praljudi su bili mnogo društveniji i kreativniji nego što možemo i da zamislimo.

Tkali su haljine sa V izrezom pazeći na na stil I dizajn odeće, figurine su nam otkrile da su imali nameštaj u kući, a pravili sui veoma lepo posuđe. Pored toga, voleli su i da putuju.

Odlazili su do Karpata kako bi nabavljali vulkansko staklo koje su koristili u izradi oružja, a donosili su i predmete iz mnogo udaljenijih mesta i različitih kultura.

Zbog svega toga Vinča se smatra jednom od najnaprednijih praistorijskih kultura. Smatra se da je trajala hiljadu godina.

“Krivac” za njen nestanak, ali i za pojavu ratova, bio je bakar. Dok su se stanovnici Vinče bogatili nakon otkrića bakra praveći od njega nakit i oruđe, drugi praljudi su ga koristili da naprave oružje i na silu otmu bogatstvo Vinačancima koji nisu bili vični borbama. Tako je otpočela postepena propast vinčanske civilizacije.

Nalazište u Vinči je i danas u centru ineresovanja arheologa. Iako je njegov veliki deo iskopan, istraživanja nisu ni blizu završetka, a svetu još uvek nisu poznate sve tajne ove obale Dunava.

Nekadašnji centar velike civilizacije, Vinča je danas jedan od najznačajnih arheoloških parkova Srbije koga svake godine posećuje sve veći broj znatiželjnih ljudi.

Gde je Vinča i kako do nje stići?

Vinča je beogradsko naselje koje se nalazi ma 14 kilometara od centra grada pored puta Beograd – Smederevo.

Do Vinče se može doći automobilom ili autobusom. Ukoliko dolazite kolima najjednostavnije je doći ako se na autoputu isključite u Bubanj potoku a zatim krenete kružnim putem prema Smederevu odakle se lokalitet nalazi na 8 kilometara.

Do Vinče je moguće doći i iz pravca Smedereva smederevskim putem gde ćete naići na tablu za skretanje za Vinču.

Ukoliko dolazite autobusom do Vinče vozi redovna linija GSP-a 307 sa početnog terminusa u Ustaničkoj ulici.

Kad ste već ovde, ne propustite…

Obilazak Arheološkog parka i lokaliteta nazvanog Belo brdo na samoj obali Dunava.

Vinča je poznata i po manastiru Vavedenje iz 15. veka, a ne propustite priliku da posetite i manastir Rakovica koji se nalazi na svega 19 kilometara od Vinče u beogradskom naselju Rakovica. U ovom manastiru sahranjen je jedan od vođa Prvog srpskog ustanka Vasa Čarapić kao i srpski patrijarh Pavle.

Obilazak Smederevske tvrđave, poslednje srednjevekovne prestonice Srbije, gde možete prisustvovati i međunarodnom pozorišnom festivalu Tvrđava teatar.

Čašicu čuvenog belog vina Smederevka na jednoj od najvećih i najznačajnijih manifestacija u čast vina – Smederevskoj jeseni.