Srpski narodni instrumenti, napravljeni od prirodnih materijala, danas širom sveta plene svojim zvucima nostalgije i slobode.
U nekim krajevima Srbije muzički instrumenti pravljeni su od bilo čega što se moglo naći u prirodi. Govorilo se da je, da bi se napravila dobra svirala, neophodno nabaviti “jednu granu u jesen isečenu da bi se tokom zime dobro osušila, i jedan oštar nož za skidanje kore”.
Prema istoj tehnologiji, za pravljenje lepka bilo je potrebno “jedno belance, tri do četiri čena utucanog belog luka i smola veličine jajeta sa šljivinog drveta”. Kad se grana pripremi, prelije se mlekom i dobro osuši tokom zime, zatim se više puta premaže uljem i sirćetom, a onda stavi u ovčije pečenje da se natopi masnoćom i tako impregnira.
Ovakve drvene svirale, takozvane frule, širom Srbije uglavnom su pravili pastiri koji su, osim na seoskim skupovima, najčešće svirali za sebe i svoju dušu. Reč frula potiče od rumunskog izraza “fleur”, sviraljka, sviralče, a izrađivali su ih najčešće pastiri od pravih, bočnih grana određenog prečnika, nikad od stabla ili panjeva.
Naziv za još jedan tradicionalni srpski instrument – gajde, je stranog porekla i potiče od arapskog “gaida”, “kaida”, što znači “melodija”.
Harmonika je jedan od najomiljenijih instrumenata i od vremena kad se pojavila, oko Prvog svetskog rata, pa do danas, prodrla je i u najudaljenija sela, potisnuvši mnoge tradicionalne muzičke instrumente.
Gusle su najpoštovaniji i najpopularniji narodni instrument srpske tradicije i one ne služe da bi se na njima sviralo, niti se na njima svira da bi se igralo, već je najvažniji ep koji guslar kazuje. Kao i pastiri svirale, i gusle najčešće izrađuju sami guslari i to od jednog komada drveta, obično suvog, sabijenog javora ili oraha, a ređe od hrasta i drugih vrsta drveta, ali i od tikava.
Za izradu dobrih gusala, prema uobičajenomi receptu, potrebna je grana javora koji je rastao na sunčanoj strani. Strune gusala se sastoje od 60 konjskih dlaka iz repa ili grive, najčešće belog konja, po mogućstvu pastuva, a gudalo je od tvrđeg drveta sa strunama od oko četrdesetak konjskih dlaka.
U muzičkoj tradiciji srpskog naroda instrumenti predstavljaju važan element i javljaju se u bezbroj oblika, ponegde su autohtoni, a negde usvojeni iz drugih kultura.
Starinski muzički instrumenti u praksi su potpuno podređeni sviraču. Instrument je u početku bio sve što je moglo da prouzvede zvuk ili šum sa ciljem da se pospeši komunikacija čoveka sa višim silama kojima je određeni obred bio posvećen. Za proizvodnju zvuka u te svrhe koristili su se list, trava ili pero od crnog luka.
Kasnije, instrumenti postaju signalna sredstva, da bi posle godina ljudskog razvoja postali muzičke spraveu pravom smislu reči.
Tradicionalni muzički instrumenti srpskog naroda na kojima se izvodila izvorna muzika su još i šargija i tamburica, instrumenti koji su na ove prostore došli sa Istoka.
