Majstorsko delo Ivana Meštrovića, beogradski „Pobednik“, samo je deo fontane koja je trebalo da krasi centar glavnog grada Srbije. Fontana nije napravljena, a Pobednik je, kao isuviše liberalna figura za oči međuratnog Beograda, iz jedne senjačke šupe umesto na Terazije poslata na obod Kalemegdanske tvrđave, da bi ga duh novog vremena učinio simbolom grada.
Tri godine pre izbijanja Prvog svetskog rata rekonstruisan je terazijski plato tako što je bio podeljen na dva kolovoza između kojih je bio ostavljen prostor za fontanu. Gradske vlasti su izgradnju fontane poverile najčuvenijem jugoslovenskom vajaru Ivanu Mešroviću. Njegova zamisao je bila spomen česma sa centralnom figurom “Pobednika” koja je trebalo da simbolizuje oslobođenje od petovekovnog ropstva pod Turcima i konačnu pobedu.
U fiskulturnoj sali osnovne škole u Ulici kralja Petra Prvog u Beogradu Meštrović je započeo vajanje “Pobednika”- centralne figure fontane, snažanog obnaženog ratnika, sa mačem u desnoj i golubom u levoj ruci. U međuvremenu je počeo rat zbog koga je Meštrović kao građanin tadašnje Austrougarske morao da napusti Beograd. Radovi na fontani su obustavljeni, a beogradski pobednik se od ratnih razaranja spasao igrom slučaja jer je bio poslat u Češku na livenje.
Opština je 1927. godine ponovo otvorila pitanje fontane, ali kako nikada nije bilo dovoljno sredstava da se ona završi, vlasti su htele da postave samo „Pobednika” na Terazijama. Ipak, veći deo stanovnika Beograda nije odobravao ovu ideju smatrajući da će spomenik loše uticati na moral Beograđanki. Taj deo Beograđana je nadglasao sugrađane koji su bili na strani umetnosti i protiv ovakvog lažnog moralisanja.
Tako je nagi “Pobednik” 1928. godine iz magacina vodovodnih cevi na Senjaku odnešen na Kalemegdan umesto na Terazije, okrenut leđima starom delu grada i pri tome postavljen na postolje visoko oko 17 metara kako bi se što manje video.
Kao što ni Parižani u početku nisu voleli Ajfelov toranj, ali je on uprkos svemu postao simbol ovog velikog evropskog grada i vrhunsko arhitektonsko delo, tako se i “Pobednik” godinama kasnije našao na razglednicama Beograda i postao prepoznatljivi simbol Srbije u svetu. Nasuprot njihovim precima, novije generacije Beograđana se ponosno slikaju pored nagog junaka a mesto na kome se on nalazi danas važi za najlepši kutak Beograda sa divnim pogledom na ušće dveju velikih reka.
Kako bi izgledala Meštrovićeva Fontana da je napravljena?
Javnost nikada nije došla do skica fontane, ali je njen izgled bio detaljno opisan u ugovoru između Beogradske opštine i Ivana Meštrovića koji se čuva u Arhivu Beograda. Vajar je zamislio da spomen-fontana bude izrađena u crvenom bavarskom granitu i bronzi sa četiri lava, koji na leđima nose prostrani bazen, u čijoj se sredini diže široki stub sa figurom junaka na vrhu. Zidovi bazena bili bi ukrašeni reljefima koji prikazuju borbu protiv Turaka, a stub sa pet koncentričnih prstenova bio bi simbol pet vekova ropstva.
U njima je trebalo da budu maske koje izbacuju vodu. Za 50 maski na stubu i 20 oko bazena bila je predviđena bronza, a za lavove i 21 metar dug reljef oko bazena kamen. Reljef je tebalo da predstavlja ratnike na konjima u trku, deset junaka i velmoža sa štitovima i grbovima naših pokrajina.
Related Articles
Freska iz Srbije koja je nadmudrila Mona Lizin pogled
December 3, 2024
Đerđef: Umetnost Bezvremenske Srpske Tradicije
November 30, 2024
Tvrđava Ram: Petougaono čudo na Dunavu
November 20, 2024